Keeb kwm ntawm TET MAGAZINES hauv Cochin Tuam Tshoj - Ntu 2

Hits: 461

HUNG NGUYEN MANH

… Txuas ntxiv…

    Tib neeg kev ua tsis tiav muaj kev xav tias lwm tus neeg tau txais koob hmoov ntau dua li lawv tus kheej, thaum lub sijhawm tiag tiag, txhua hnub, lawv tau txais ntau yam koob hmoov ntau dua li lawv cov phooj ywg. Txawm li cas los xij qhov koob hmoov me me yuav yog, peb yuav tsum xav zoo siab muaj nws, vim nws tau tsim txhua yam ntawm peb tus kheej ib yam li vaj tse, txawm tias nqaim, tseem cuam tshuam txog qhov cua ntawm cua, nrog rau cov sib tsoo pob tawg.

    Txawm li cas los xij, muaj ob peb txoj kev txaus siab rau, cov uas txoj hauv kev dhau thiab txoj kev nquag yog cov uas peb yuav tsum xav txog thaum lub caij nplooj ntoo hlav rov qab tuaj.

    Ntau cov neeg tshaj xov xwm nyob rau lub sijhawm ntawd tau txheeb xyuas qhov poob qis ntawm cov ntsiab lus ntawm Springtime cov teeb meem thoob plaws tsib xyoos kev tsov rog no.

    Ntawd yog qhov xwm txheej hauv Cochin Tuam Tshoj uas Ho Bieu Chanh [Hồ Biểu Chaw] yog ib qho ntawm cov neeg ua pov thawj keeb kwm.

    Saib rau ntawm Hanoi - tag nrho lub teb chaws menyuam txaj - cov neeg tshaj xov xwm tau, los ntawm cov ntawv xov xwm xws li Tri Taus [Tri Tân] (Kev Paub Txog Tus Tshiab) Thanh Nghi [Thanh Nghị] (YogPej Xeem Neeg Lub Tswvyim) Quav Cawv Bac Chu nhat [Trung Bắc Chủ nhật] (Tsom XyoojNruab Nrab thiab Nruab Hnub Sunday), tseg rau peb cov nyiaj tau los ntau ntawm cov ntawv, siv rau Kev Sau Ntawv thiab Ntaub Ntawv Lub voj voos. Ncaj qha lug. lub caij nplooj ntoo hlav Quav Cawv Bac Chu nhat [Trung Bắc Chủ nhật], Laj Tsawb Phong Hoa [Phong Hoá] thiab Ngai Nia [Ngày Nay] tau kov yeej txoj kev xav ntawm Cochin Suav cov neeg nyeem.

    Nrog kev xav txog qhov Phong Hoa [Phong Hoá] thiab Ngai Nia [Ngày Nay], cov ntawv xov xwm tau tshaj tawm lawv qhov chaw qub nyob rau hauv kev xav tau xov xwm thiab ntawv nyeem ncig. Cov neeg muaj tswv yim zoo xws li Li Toet, Xa Xe, Bang Bang Ib [Lý Toét, Xã Xệ, Bang Bạnh]… ua qhov zoo tshaj plaws tshwm sim ntawm cov ntawv xov xwm thiab ntawv xov xwm hauv lub sijhawm puag thaum ub. Tshwj xeeb cov neeg xws li Li Toet thiab Xa Xe [Lý Toét, Xã Xệ]… tau rov tshwm sim hauv cov ntawv xov xwm sau ua lus Fab Kis. Cov tub xov xwm, npaj cov teeb meem txog caij nplooj ntoo hlav rau ntau cov ntawv xov xwm, tau siv cov duab kos los sawv cev ntawm ob txoj kev npau suav - suav tias yog neeg Nyablaj sib xws - thiab yog li, peb yuav muaj lub sijhawm los qhia lawv rau peb cov neeg nyeem hauv peb qhov kev ua Springtime xyoo no.

    Tom qab Fab Kis rov qab los Saigon [Sài Gòn] yog zaum ob, ob lub ntawv xov xwm Tuong Lai [Tương Lai]Yav tom ntej) thiab Phua Hung [Phục Hưng] (Kev txhawb siab) tau mob siab rau kev txaus siab Tet [Tết] thaum lub sijhawm xub thawj. Raws li qhov tshwj xeeb, cov ntawv xov xwm no tau muaj qhov pib ua cov ntawv teev npe tshiab uas tau sau Xyoo Tshiab [Năm mới] Kev txais tos ntawm lawv cov teeb meem tshwj xeeb luam tawm thaum kawg ntawm Binh Taus [Bính Tuất] xyoo (1946)). Lub sijhawm ntawd, lub tebchaws tau pib kev ua rog tawm tsam Fab Kis, tabsis Phuc Hung [Phục Hưng] cov ntawv xov xwm tseem cia siab tias yuav muaj kev thaj yeeb nyab xeeb.

    “'Thaum lub caij nplooj ntoo hlav ntawm Binh Tuat [Bính Tuất] (1946), Phuc Hung [Phục Hưng] phau ntawv xov xwm qhia txog qhov kev xav zoo tshaj plaws rau txhua tus nyeem, cia siab tias lawv yuav muaj kev lom zem: kev sib haum xeeb - Txoj kev ywj pheej - kev zoo siab".

   Nyob rau lub caij nplooj hlav nram qab no (1947) Xov Xwm Lub voj voos muaj neeg coob nrog lwm cov npe xws li: Nyab Tab [Việt Bút] (Nyab Laj mem), Tin Diab [Tin Điện] (Flash Xov Xwm), Kien Thias [Kiến Thiết] (Rov tsim kho dua), Su Tias [Sự Thật] (Tseeb), Len Dang Yog [Lên Đàng] (Pib ntawm ib txoj kev), Nam Ky [Nam Kỳ] (Suav Teb Cochin), Tan Viet [Tân Việt] (Nyab Laj Qab Teb), Tieng Yog [Tiếng Goi] (Hu Rau). Txawm li cas los xij, tsuas muaj ob ntawm lawv xwb uas tsim nyog tau mloog. Nkawd thiab Mrs. Tab sis Tra [Bút Trà] - piv txwv li cov Kien Thias [Kiến Thiết] Tus Kws Lij Choj thaum Caij Nplooj Ntoos Hlav Lub puab tsaig [Chín], thiab lub Nam Ky [Nam Kỳ] Caij spring Spring ntawm Mr. Truong [Qhov].

    Nyob rau xyoo 1948 - xovxwm zoo nkaus li txaus siab heev nrog rau ntau yam Springtime cov teebmeem tshwj xeeb uas yuav raug txiav txim siab ua qee yam. Nyob rau lub sijhawm no, muaj ntau yam kev ua si Springtime tshwj xeeb tuaj txog lub neej thiab muaj kev sib tw nrog lwm tus los qhia txog Xyoo Tshiab Kev txais tos hauv cov npe “zoo nkauj hauv lub tebchaws” xws li Liberation Springtime Caij nplooj hlav [Xu Tswb Daus]…

     Raws li qhov tshwj xeeb tshwj xeeb thiab raws li nyob rau hauv Vogue zam - tus lej ntawm lub tsev tshaj tawm txoj xov xwm xws li Tan Viet [Tan Viêt], Nam Cuong [Nam Cường] kuj tau luam tawm cov teeb meem Springtime tshwj xeeb. Txawm lub koom haum ntawm lub Cao Dai [Cao Đài] thiab Hoa Hao [Hoà Hảo] rog (Cao Dai thiab Hoa Hao yog kev ntseeg cais) zoo li Roman Catholic [Lub koom haum] cov koom haum kuj tau luam tawm cov ntawv xov xwm caij nplooj hlav, ua cov npe theatrical zoo xws li: Suab ntawm Tswb Lub Caij Nplooj Ntoos Hlav [Xuân Tiếng Kèn], Sab Hnub Tuaj Caij Nplooj Ntoos Zeeg Tshaj Tawm [Xuân Miền Đông], Sib Ntaus Springtime Magazine [Xuân Chiến Đấu]…

    Txawm li cas los xij, tsuas cuam tshuam nrog cov tsos - Press vajvoog ntseeg tias ob qhov sib law liag Caij nplooj hlav tshwj xeeb, luam tawm nyob rau hauv kev txhim kho ntawm qhov xwm txheej hauv xyoo 1949 thiab 1950 tau ua haujlwm ua qauv rau txhua daim ntawv xov xwm caij nplooj hlav ntawm lub sijhawm ntawd thiab txij lub sijhawm ntawd. Kev txhim kho ntawm tus qauv zoo li no tau kos duab ntawm lub ntsej muag ncaj ncaj, ob qho tib si hauv daim ntawv thiab cov ntsiab lus, ntawm qhov xwm txheej uas qhov Press voj voos tau tso cai rau kev txaus siab qhib qhov rooj xovxwm (txij li lub caij nplooj ntoo hlav xyoo 1950) - tab sis, thaum los txog xyoo 1951, lub caij nplooj ntoo hlav cov ntawv xov xwm caij nplooj ntoo hlav dua tsis kam. Lub Press vaj huam sib luag tau tshaj thiab nqis kuj qhia txog kev tsis ruaj khov ntawm kev tswjfwm thiab nyiaj txiag thoob plaws ib cheeb tsam ntawm Indochina.

    Yuav ua li cas ib qho faib cov ntawv xov xwm caij nplooj ntoos hlav thiab ntawv xov xwm hais txog lawv txoj kev coj noj coj ua, kev tsim txuj ci, kev coj noj coj ua thiab kev coj noj coj ua ... qhia los ntawm lawv yam ncaj ncees - qhov no yog qee yam uas xav tau kev tshawb fawb hnyav, siv ntau txoj kev tshawb fawb - hom kev tshawb nrhiav, keeb kwm txheej txheem , kev tshawb nrhiav kas moos…

    Cov qauv kev soj ntsuam nws tus kheej tsis yog ib qhov teeb meem yooj yim txawm hais tias peb tau txais ntawm tes ntau cov Ntawv Tshaj Lij Sijhawm Caij Ntuj Sov los mus ua kom tiav xws li Hmoob ດົງ Thanh Xuan [ThanĐô Thanh Xuân] 1935 (Lub Suab ntawm 0rient Caij Nplooj Hlav 1935) luam tawm los ntawm Dr. Tran Nhu Lan [Trần Như Lân], Nia Xuan [Nyeem Xuân] (Niaj Hnub No Spring), Tien Tien Xuan Chaw [Suav Tiến Xuân] (Niaj Caij Nplooj Ntoos Hlav), Dan Ba ​​Moi [Àn Bà Mới] (Poj Niam Tshiab) luam tawm los ntawm Bang Dhau [Băng Dương], Sai Thanh Hoa bao [Sài Thành Họa báo] (Saigon ua piv txwv), Tho Thoi [Tờn Thời] (Cov sij hawm niaj hnub no), Tu Ua [Tự Ua] (Txoj kev ywj pheej), Dong Nai [Naing Nai], Hmoob ດົງ Duong [Dung Duong] (Indochina), Nu Yog [Tsis Yog]] (Poj niam lub ntiaj teb no), Kho Hoc [Khoa Học] (KhoSciences), song [Saib] (Lub neej) - - Quav xyoob [Chaw Nyob] (movie), Van Hoc Ib [Văn Học] tun san (Cov ntawv xov xwm kab lis kev cai txhua lim tiam), Nyab Laj [Tsis Yog]] (Nirvana)… Ntawm tag nrho cov caij nplooj hlav cov ntawv xov xwm peb yuav tsum tau them tshwj xeeb rau qee leej xws li Maiv (Tag kis) luam tawm los ntawm Dao Trinh Nhat [Ịo Trịnh Nhật], Ziab Van [Tau Txais] (Cov ntawv tshiab) luam tawm los ntawm Phan Van Thiet [Phan Van Thiết], Nhut Bao tau [Nthuav Tawm] (Cov ntawv xov xwm txhua hnub) thiab Dan Moob [Qhov tseeb] (Neeg Tshiab) luam tawm los ntawm Nguyen Bao Tso [Nguyễn Bảo Toàn] thiab Nguyen Van Mai [Nguyễn Văn Mai]. Peb kuj yuav tsum nrhiav kom paub txog cov lus xaiv los ntawm kev xa xov hais lub voj voog ntseeg tias Cov Neeg Ua Haujlwm Thib Peb muaj Dai Chaw [Úi Chúng] (Cov Masses) ntawv xov xwm thiab plaub tus Internationalists muaj qhov Tranh Dau [Tranh ]u] (Dag Zog) cov ntawv xov xwm uas muaj cov yam ntxwv tshwj xeeb thiab qub.

    Txawm li cas los xij, cuam tshuam nrog saum npoo thiab cov tsos ntawm Springtime cov teeb meem tshwj xeeb, peb tuaj yeem pom tias, thaum pib, lawv cov nplooj ntawv muaj tsawg heev, piv nrog rau ib qho ntawm cov ntawv xov xwm niaj hnub - tsis yog vim tias cov lus yuav tsum yog koom rau kev kawm txog Caij Nplooj Ntoos Hlav, vim li ntawd lawv tau raug xaiv ua tib zoo xaiv? Caij nplooj ntoos hlav qhov teeb meem ntawm lub Trung Liab [Trung Liab] (1933) tsuas muaj 10 nplooj ntawv ntawm cov qhov ntau thiab tsawg, nrog tus nqi muag 15 xees; muaj tsuas yog lub Xuan Phu Nu Tan Van  [Xuân Phụ Nữ Tân Văn]Poj Niam Muaj Peev Xwm Tshiab) uas tau tuab tuab nrog 38 nplooj ntawv - nrog 4 nplooj ntawv ntawm cov ntawv luam tshwj xeeb tshaj yog cov xim uas muaj qhov zoo heev, tab sis tus nqi muag tsuas yog 20 xees. Thaum lub sijhawm tus Tshaj Chung [Thung Chung]Suab Tswb) tau raug tshem tawm cov neeg nyeem tau khaws lawv lub siab rau qhov Phu Nu Tan [Phụ Nữ Tân Văn] hais los saum toj no.Qhov Caij Nplooj Hlav Tshwj Xeeb ntawm Duoc Nha Nam [Đuốc Nhà Nam] (Vietnmese Tib Neeg Torch) luam tawm los ntawm Nguyen Phan Long [Nguyễn Phan Long] thiab Nguyen Van Sam [Nguyễn Văn Sâm] xyoo 1935 kuj yog qhov zoo tshaj plaws nrog nws 20 nplooj ntawv, luam tawm zoo thiab muag ntawm 20 xees txhua. Xyoo 1936, Lub Caij Nplooj Hlav Caij nplooj ntoos hlav hu ua "Nyab Laj", luam tawm los ntawm Nguyen Phan Long [Nguyễn Phan Long], muaj 24 nplooj ntawv thiab raug muag nrog tus nqi txawm tias qis dua 20 xees.

    Xyoo kawg qhov teeb meem ntawm Cov Phua Hung [Phục Hưng] (Txum Tim Rov Qab) luam tawm xyoo 1946 tau loj npaum li ib nrab ntawm qhov teeb meem niaj hnub zoo nkauj thiab raug muag 1 piastre.

     Lub sijhawm ntawd, qee qhov Kev Lom Zem Caij Nplooj Hlav (Springtime Special Issues) tau ua khoom muag sai sai, tsis yog vim lawv cov duab lossis cov duab hauv lawv daim npog - zoo li rooj plaub ntawm Lub Caij Nplooj Ntoos Hlav Anh Sang Ib [Snh Sáng] (Lub teeb) ntawm Lu Khe [Lữ Khê] - lossis vim lawv qhov ntau ntawm nplooj ntawv zoo li rooj plaub ntawm lub Tshaj Chung [Thung Chung]Suab Tswb) ntawm Nam Dinh [Nam Đình], tab sis kuj vim hais tias muaj kev rho npe siv rau “kev lag luam” xws li tom qab Saigon Moi [Sai Gòn Mới] (Saigon tshiab) luam tawm los ntawm Mrs. Tab sis Tra [Bút Trà]. Raws li qhov tshwj xeeb tshwj xeeb, Qhov Kev Ua Si Caij Nplooj Hlav ntawm Doc Thaj [Ấc Thấy] (Nyeem thiab Saib) luam tawm los ntawm Tran Van An [Trần Văn An], tau muag sai raws li nws yog "peb qhov teeb meem rau hauv ib qho" thiab raug muag nrog tus nqi tsim nyog, thaum cov nyeem tau raug tso cai koom nrog kev sib tw nrog cov txiaj ntsig uas lawv tuaj yeem yeej Cov. Raws li rau lub caij nplooj ntoos hlav qhov teeb meem ntawm 'lub Dan Quj [Dân Qhua] (Neeg Siab Zoo) luam tawm los ntawm Phan Khac Su [Phan Khắc Sửu] - yog ib tug ua kasmoos nyob rau sab qab teb - thiab los ntawm Nguyen Van Mai [Nguyễn Văn Maiv], nws muag tau zoo ua tsaug rau nws cov ntawv nyeem tau thiab cov khoom ua yeeb yam nthuav tawm.

     Dhau li, Xov Xwm lub voj voos tsis tuaj yeem zam kev sib tw ua kom ib leeg tawm ntawm cov ntawv xov xwm thiab ntawv xov xwm ntxov; los ntawm kev sib tw zoo li no, tus Tshaj Chung [Thần Chung] ntawm Nam Dinh [Nam Đình] tau mus txog cov neeg nyeem ntawv ntxov dua lwm cov ntawv xov xwm./.

KOJ NTXIV:
◊  Keeb kwm ntawm TET MAGAZINES hauv Cochin Tuam Tshoj - Ntu 1

PAJ MUAS TU THU
11 / 2019

(Xyuas 2,217 lub sij hawm, 1 mus ntsib niaj hnub no)