TECHNIQUE OF ANNAMESE PEOPLE - Part 4: Tsis hwm cov ntawv nyeem

Hits: 515

Associate Professor, kws kho mob keeb kwm NGUYEN MANH HUNG
Npe Npe: hnab nqa taug kev nees hauv zos cov tsev kawm qib siab
Tus cwj mem lub npe: kab

4.1 Cov lus qhia yav dhau los

4.1.1 Failure hwm cov ntawv nyeem tseem

     a. Ntawm nplooj ntawv thawj zaug cuam tshuam nrog lub hauv paus chiv keeb ntawm cov haujlwm no, peb tau ua tiav nrog rau ntau qhov chaw thiab cov neeg tau txais kev sib cuag thiab qhia cov txheej txheem teev saud los ntawm ntau cov ntawv sib txawv. Raws li tag nrho, peb tuaj yeem piav lub ntsiab lus raws li hauv qab no:

     Tej zaum Pierre Huard yog thawj tus thiab thawj tus neeg tau muab tag nrho cov ntaub ntawv ntawm lub neej thiab kev ua haujlwm ntawm tus kws sau ntawv ntawm Bulletin de l'École Française d'Extrême-Orient (Cov ntawv qhia los ntawm Far-Eastern Fabkis Lub Tsev Kawm Ntawv) raws li peb tau paub (1). Tom qab ntawd, thaum nws tau koom tes nrog Maurice Durand los sau phau ntawv muaj npe “Kev paub ntawm Nyab Laj” (2) Pierre Huard tau hais txog hauv nws txoj kev ua haujlwm yog Henri Oger txoj haujlwm: "Kev Taw Qhia General rau Txoj Kev Tshawb Fawb ntawm Cov Txheej Txheem ntawm Cov Neeg Suav (3).

_______
(1) Pierre Huard - Tus tho kev hauv kev tsim txuj ci tshiab hauv Nyab Laj. T.LWII BEFEO 1970, nplooj 215-217.

(2) Pierre Huard thiab Maurice Durand - Kev paub ntawm Nyab Laj - École Française d'Extrême-Orient, Hanoi, 1954.

 (3) Henri Oger - Kev Taw Qhia Txog Kev Tshawb Fawb txog cov tswv yim ntawm cov neeg Anapan; sau ntawv ntawm cov khoom lub neej, txuj ci thiab kev lag luam ntawm cov neeg ntawm Annam, Paris, Geuthner, xyoo 1908

     Txawm li cas los xij, P.Huard tsis tau siv H. Oger cov duab kos los qhia txog nws ua haujlwm (peb tau hais meej txog cov teeb meem no hauv peb tshooj dhau los).

     b. Thaum sib piv cov kab kos duab qhia nrog qhov sawv daws hauv cov ntawv nyeem thawj, peb tuaj yeem pom tias cov neeg qhia thaum ntxov tau zais keeb kwm hais lus, xav los ntawm ntau tus kws tshawb fawb raws li qhov tseeb “Thib ob txheej” ntawm txhua tus ntawm cov sketches. Ua ntej kev tshawb fawb txog qhov no “Thib ob txheej” cia wb saib txoj kev ua haujlwm no tau qhia hauv cov hnub dhau los.

     1. Muaj kev kos duab uas, ib feem ntawm cov duab kos tau raug zam, xws li rooj plaub ntawm cov neeg kos duab muaj cai "Neeg lub nyuj" (daim duab 95) nthuav tawm ntawm lub tsev lis kev cai ntawm Bourges (Paris) los ntawm Lub Rau Hli 10, 78 txog rau Lub Xya Hli 5, 1978, peb yuav pom tias tus thawj ib txwm muaj duab ntxoov ntxoo ntawm tus twm (saib daim duab 132), uas yuav tsum tau hais.

Daim duab XYUMX: CATTLE DEALERS (tom qab Phạm Ngọc Tuấn, kev ua yeeb yam hauv Paris, 1978)

     Kev Paub Phau Ntawv Encyclopedic uas yog nyob rau hauv lub koom haum rau kev tso ua ke ntawm phau ntawv txhais lus Encyclopedic, thaum qhia “txoj kab ke hnav ” tau txiav tawm tus nees ntoo (daim duab 96). Txawm hais tias tus thawj daim duab kos ua tsis muaj cim hauv Suav thiab Suav sau ua lus Nyab Laj, H.Oger tau piav qhia hauv Fabkis: “Qhov tus mlom ntawm tus ntoo nees yog kos rau hauv cov neeg ntse heev” (txiv cev. 97).

Daim duab 96: IB LUB CEV YUAV TSUM (cov ntoo nees rho)

Daim duab XYUMX: RAWS COJ LUB CAIJ NTUJ YEEM HAUV KEV UA PHEM

     2. Kuj tseem muaj cov duab kos ntawm cov duab kos, hloov ntawm kev txiav tawm, tau sib txuas nrog lwm daim duab xws li rooj plaub ntawm ib qho uas piav qhia txog tus “cov tub rog ntawm yore"(daim duab 98) los ntawm Nguyễn Thụ los ua piv txwv txog kev ua haujlwm hu ua Nyab Laj Cov Lus Nkauj thiab Nkauj Nyab Laj - cov kab lis kev cai hauv tebchaws (phau ntawv 4, ntawm nplooj 346 thiab 347).

Daim duab XYUMX: IB LUB CAIJ NTUJ YEEM (los ntawm Nguyễn Thụ)

     Tus thawj kos duab yog cov uas qhia “lub harquebusier ”(txiv cev. 99) thiab “peeb zeej"(daim duab 100).

Daim duab XYUMX: HARQUEBUSIER(yog nqus los ntawm tus kws txawj txua)

Daim duab XYUMX: IB LUB SOLDIER(yog nqus los ntawm tus kws txawj txua)

     Raws li cov kev cai hais txog kev ua tub rog nyob rau ntawm Nguyen dynasty, cov tub rog tau muab faib ua ob pawg: “lnqi cje"(tus neeg zov ceev xwm) thiab “loj v"(tus zov menyuam)). Cov tub rog zov raug xaiv los ntawm Nghệ An mus rau Bình Thuận thiab tau nyob rau hauv Huế. Thaum muaj kev sib tawm tsam nyob nruab nrab ntawm Fab Kis thiab peb, lub tsev hais plaub Huế tau xa mus rau North 8000 cov neeg saib xyuas, muab tso rau hauv qab ntawm Kinh Lược (tus thawj coj siab).

     Hais txog ntawm cov neeg saib xyuas hauv lub xeev, lawv tau tshawb xyuas nyob rau sab qaum teb thiab yog tus saib xyuas lub xeev hauv North. Nyob hauv cov lag luam hauv french ccupation, tus tiv thaiv qee tau hloov los ntawm "xaj xan"(cov tub rog nyob hauv Fab Kis txoj cai hnav ris tsho xiav), thiab ib qho me me seem ntawm lawv tau muab tso rau hauv qab kev tswj hwm ntawm cov tswj hwm xeev.

     3. Qee ntawm lawv tsis tau ua khub lossis txiav tawm, tab sis muaj cov yam ntxwv uas tau hloov pauv. Nyob rau lub “monochord ”(ntawm nplooj 128 thiab 129), qhia nyob rau hauv cov kos duab muaj cai “Kev hais kwv txhiaj” (txiv cev. 101) los ntawm Nguyễn Thụ, txoj hlua tau txo qis thaum nyob hauv daim duab kos duab qub, tus kws kos duab tau kos nws cais (saib daim duab. 156).

Daim duab 101: IB YAM LAUS (ib tus hu ua nkauj tsoos, los ntawm Nguyễn Thụ)

     Cov dig muag minstrels ntawm cov khw muag khoom siv los ua si monochord kom khwv tau lawv lub neej. Qhov no yog tus ntaus cim suab paj nruag Nyablaj uas feem ntau tsuas muaj ib txoj hlua, thiab vim li ntawd vim li cas nws thiaj li hu ua monochord. Lub monochord feem ntau yog ua si solo, vim nws nyuaj heev rau kev sib raug zoo nws nrog lwm yam kev seev suab paj nruag xws li “Òn cò” (ob txoj hlua nkauj nkauj ncas nrog suab-kem zoo li tus pas hlau yeeb nkab), lossis “Ìn kìm” (ntev tes tuav guitar nrog plaub lossis tsib txoj hlua)). Ntawm cov duab kos, peb tam sim mloog ib txoj hlua, khi txoj cai ntawm qhov kawg ntawm qhov kawg, uas txawv ntawm monochord peb pom niaj hnub no.Muaj ib kab lus los ntawm cov nkauj-nkauj uas nyeem: (ua ib tug ntxhais, ib qho tsis mloog lus ntawm monochord ) raws li monochord tau suav tias yog qhov ntsuas qhov hais lus suab nrov, tshwj xeeb tshaj yog thaum ua si hauv qhov tsaus ntuj hmo ntuj.

     Cia peb saib ntawm thawj daim duab kos duab uas Daus H.Oger tus kheej: “Pawg ntawm cov dig muag ua si tso nkauj” (daim duab 102). Kev Paub Phau Ntawv Encyclopedic muab nws li: “Ib qho kev hais kwv txhiaj”.

Daim duab 102: Ib pab pawg ntawm DUB MUSICIANS (thawj daim qauv)

     4. Tab sis, tseem muaj cov duab kos tawm uas tus kws sau ntawv Nguyễn Thụ tsis yog ua khub ntxiv rau cov duab xwb tab sis nws kuj kos cov nuj nqis ntxiv xws li ib txoj cai:

 “Ya ntawv ya ntawv ya” thiab cov cim ib li “Ua si chess dev-paw” (txiv cev. 103).

Daim duab XYUMX: FLYING IB QHO CHAW UA SI THIAB UA SI DUA LUB CEV CHESS (los ntawm Nguyễn Thụ)

     Thaum piv nrog daim duab kos duab qub, peb yuav pom tias tus naj npawb ntawm tus dev tau kos ntxiv rau ntawm Nguyễn Thụ tus kos duab. Tus thawj ib dais 4 Suav tus ntawv sau ua lus Nyab Laj: “Đánh cờ chân chó” (Ua si chess quav dev) (daim duab 104).

Daim duab XYUMX: UA SI DOG-PAW CHESS

     Lwm daim duab kos ua ntej qhia lub npe: “Ib tug qav-kite"(daim duab 105) nrog cov lus qhia hauv qab no hauv Suav:

"Raws li cua tshiab cua feem ntau tshuab hauv hnub kub lub caij ntuj sov, cov menyuam siv los ua cov khoom ua si no, hu ua toad-kite thiab tos kom cua ya nws".

Daim duab 105: TOAD-KITE (nrog rau cov lus hauv Suav: Raws li cua South cua feem ntau raug cua tshuab hauv hnub kub lub caij ntuj sov, cov menyuam siv los ua cov khoom ua si no, hu ua toad-kite, thiab tos kom cov cua ya)

4.1.2 Erugs distorting lub ntsiab lus

Cov kev hais los saum toj ntawm kev siv lub chaw ua haujlwm tau ua rau muaj qhov tsis tseeb uas cuam tshuam lub ntsiab lus tiag tiag raws li hauv qab no:

     a. Qhov tsim nyog tshaj plaws ntawm kev saib xyuas yog daim duab kos rau ntawm tus kws kos duab Nguyễn Th cut tau txiav tawm qee cov ntsiab lus thiab hloov npe tshiab raws li nws txoj kev xav. Nws tau tis npe rau nws "Tus tswv lag luam npua" thiab, nyob ntawm no (ntawm nplooj 80 thiab 81), nws muab peb lub tswv yim ntawm cov scene ntawm "Lag luam ntawm nws kaw" undergone los ntawm cov tub luam nyob rau lub sijhawm ntawd (?) (daim duab 106).  Tab sis, qhov tseeb daim tseem lub ntsiab tus lej yog "Coolies nrhiav haujlwm ("daim duab 107). Tej zaum qhov kev ua yuam kev no tau ua tiav vim cov flails cov neeg no tau tuav zoo li qee yam tus “npua txais tos noose” peb twb pom nyob hauv lawm daim duab.41.

Daim duab 106: PIB DEALER (los ntawm Nguyễn Thụ)

Daim duab XYUMX: CIA TXOJ KEV RAU TXOJ HAUJ LWM (Kos duab los ntawm tus kws txawj txua)

     b. Ib yam li ntawd, Kev Paub Phau Ntawv hu ua Encyclopedic “Xov reeling-machine” (daim duab 120), hos daim duab kos thaum xub thawj yog piav qhia:

     “Kho kom zoo nkauj rau cov cab no”. Lwm daim duab kos yog muaj npe los ntawm Cov Khoom Siv Kev paub ua txuj ci “Rickshawman lub tsho tiv no”, thaum lub sijhawm thawj daim duab piav qhia muaj 5 tus ntawv sau ua lus Suav uas tau nyeem: “Rickshawman hloov nws lub ris” (daim duab 177). Kuj tseem muaj lwm cov duab kos uas tuaj yeem pom zoo tam sim ntawd nrog rau tus neeg muab khoom plig uas muaj npe raws li: “Tus txiv neej lub zog” (daim duab 128). Tab sis, tus kws kos duab tsis xav li ntawd thiab ntawm thawj daim duab kos nws sau peb tus ntawv Suav sau ua lus Nyab Laj: "Tus txiv neej tsiv mus thiab fro nws lub tsho tiv no", thaum Oger tau annotated hauv Fabkis: “Tus neeg ua haujlwm txoj kev hnav khaub ncaws”.  Peb yuav hais ib co lej los sis lwm qhov uas zoo sib xws…

(Xyuas 3,260 lub sij hawm, 1 mus ntsib niaj hnub no)